Bakire Kacharitormene Manastırı'nın Odalar Camii'ne dönüşmesi ve zamanla yok olması

 

Anna Komnena hakkında okurken onun erkek kardeşinin yerine  tahtta çıkmaya çalıştığı başarısız olunca da  Bakire Kacharitomene Manastırına kapandığını okudum.  Nerdeydi bi manastır? Uzun araştırmalar sonunda Bakire Kecharitomene manastırının Fatih'te olduğu ve fetihten sonra 1640 yılında camiye dönüştürülüp, Odalar Camii adını aldığını öğrendim.  Kemankeş Mustafa Camii'de diğer adı.  Camii 1919'da yanmış ve harabe olarak kalmıştır. Bazı duvarları halan binaların arasında var olmaya çalışmaktadır. 

Binanın kalıntıları İstanbul'da , Fatih ilçesinde, Salmatomruk semtinde, Edirne Kapı'dan (Charisius'un antik Kapısı ) çok uzak olmayan , Kariye Kilisesi ile Fethiye Camii'nin hemen hemen ortasında yer almaktadır . [2] Bir avlu içinde kalan az sayıda kalıntıya Müftu Sokaĝi 20-22 üzerine inşa edilmiş modern bloklardan erişilebilir

Bizans döneminde bölgede birkaç manastır bulunuyordu;  St. John'a adananManuel Manastırı bunlardan biridir.  İlk manastır yıkılınca 12. yüzyılın başında İmparatoriçe Eirene Doukaina tarafından aynı adla yeni bir manastır yapılmıştır. Kecharitomene rahibeleri ayrıca yakındaki  Theotokos tes Kellararias kilisesin de mezarlığını kullanmaktaydılar.  

Osmanlı Devri

Caffa Ceneviz Kalesi. İstanbul'un Kefeli Mahallesi'nde yaşayan İtalyanlar buradan sınır dışı edildi.

Fetihten sonra burada Caffa içinde bir Ceneviz kolonisinin  vardı. Kırkbin kişilik bir topluluktu. Kırımlılar, Caffa yani Kefeli'den göç etmişlerdi,   Çoğunlukla Cenevizliler olmak üzere Latinler ve Ermeniler de vardı. Kacharitomene manastırı kilisesini bu cemaat kullanmaya başladı. Daha sonra Kefeli Camii olarak bilinen ve Aziz Nikolaos Kilise de ibadet yerleriydi. 

Daha sonra Konstantinoolis'in Aziz Mary'sine ( İtalyanca : Santa Maria di Costantinopoli ) adanan yapı, Osmanlı fethinden önce Karadeniz'de bir manastıra sahip olan Dominikliler tarafından yönetiliyordu. Hodegetria İkonu bu binadaydı. On altıncı yüzyılın başlarında, Aziz Mary Kilisesi, ağırlıklı olarak İtalyanların yaşadığı bu mahallenin merkezine dönüştü, ancak bina kısa süre sonra bakımsız bir şekilde düştü.

Sultan IV . Murad (h. 1623–1640) döneminde, Osmanlı tebaası olmayan Hıristiyanların surlarla çevrili şehirden çıkarılması ve Galata ve Pera'ya yerleştirilmesi kararı alındı . Bunun sonucu olarak ve Hıristiyan ve Müslümanlar arasında çıkan isyanların ardından kilise 1636'da kapatıldı ve 1640'da Sadrazam Kemankeş Mustafa Paşa (ö. 1644) tarafından camiye dönüştürüldü .Sadece Hodegetria İkonu büyük zorluklarla Galata'ya taşınabilmiştir. [9]

Evli yeniçerilerin 1782 mahallesinde yer değiştirmesinden sonra cami Odalar ünvanını almıştır ( Oda "Yeniçeri kışlası" demektir). Daha önce yeniçeriler, Şehzade Camii yakınlarındaki , 1782 yangınında yıkılan Eski Odalar'da ("Eski Kışla") yaşıyorlardı. Sonra boş kalan bine çürümüştü, 19. yüzyılın ortalarında kubbe çökmüştü ve 2 Temmuz 1919'da Salmatomruk yangınında ağır hasar gördü. Mahalle modern kriterlerle yeniden inşa edildiğinde yapı restore edilmemiş ve harabeye dönmüştür. 

Mimari

Yukarıda bahsedildiği gibi, Bizans döneminde yapıda birkaç yapıcı aşama tanınabilir. Orta Bizans döneminde inşa edilen ilk kilise, üç apsisli, neredeyse kare planlı (yaklaşık 11.65 mx 10 m) ve doğuya dönüktü.  1935'te yalnızca üçlü kutsal alan ve Bema hâlâ görülebiliyordu.  Kilise, içinde kalıntıların bulunduğu bir şapel olduğu tahmin edilen, tonozlu 24 oda ve apsisli tonozlu bir mahzenden oluşan bir bodrum katında inşa edilmiştir . Bu odalar başlangıçta gündelik bir kullanıma sahipti, daha sonra mezar yeri  ve son olarak da sarnıç olarak kullanıldı. 

On ikinci yüzyılın sonunda inşa edilen ikinci kilise, terk edilmiş birinci kilisenin bodrum katının 16 küçük odasını da altyapı olarak kullanıyordu. Yığma taş ve tuğladan yapılmış ve tekniğiyle inşa edilmiştir girintili tuğla ,  orta döneminin Bizans mimarisinin tipik örneğidir. Bu teknikte, alternatif tuğla sıraları duvar hattının arkasına monte edilir ve bir havan yatağına daldırılır. Bundan dolayı, harç tabakalarının kalınlığı, tuğla tabakalarınınkinden yaklaşık üç kat daha fazladır. Bu binada, üç veya dört sıra tuğla, tek sıra taşlarla dönüşümlü olarak kullanılır,tuğlalar birkaç desen oluşturacak şekilde düzenlenmiştir. 

İkinci kilise, yaklaşık 10,5 m genişliğinde neredeyse kare naosa sahip kare şeklinde haç tipindeydi : pandantiflerle kubbeyi destekleyen dört sütun , üç apsis - çokgen şekilli -  ve narteksi kucaklayan bir narteks vardı. batı ve kuzey tarafındaki yapı. Kubbe yaklaşık 4.4'tü. m genişliğinde, bir davul üzerinde uzanıyordu ve fresklerle süslenmişti.  

1622'de İstanbul'u ziyaret eden Santorini piskoposu Pietro Demarchis'in kayıtlarından, o dönemde kilisenin sütunlarının Türkler tarafından alınarak yerine ahşap sütunların yerleştirildiğini ve kubbenin fresklerle kaplı olduğunu biliyoruz.  

1934/1935'te Alman Arkeolog Paul Schatzmann kapsamlı bir kazı çalışması yaptı.

34/1935 kazılarında , mavi zemin üzerine fresklerle kaplı dörde kadar harç tabakası ortaya çıkarıldı.  Ahşap bir Madonna melek freski bulundu.  Bodrum odalarında cenaze töreni temalı resim parçaları bulunmuştur.  Aşağı kilisede , bu çağın bilinen Bizans eserleri arasında benzersiz bir teknik olan Saint Mercurius askeri ve peygamberleri temsil eden bir fresk olan iki tanrı keşfedildi .  Bu resimler, ilk kiliseye ait olan on birinci veya on birinci yüzyılın ortalarında yapıldı. İkinci kilisenin diakonikonu , Meryem Ana'nın Hayatı'nın azizlerini ve bölümlerini gösteren fresklerle süslenmiştir .  En iyi korunmuş freskler (aralarında Aziz Mercurius) sökülmüş, restore edilmiş ve İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir . 

Kaynak : https://stringfixer.com/tr/Odalar_Mosque